تقریرات دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد مقدس

بَقِیَ شیءٌ : نسبت به فرع سوم و آن این که ، اصباح سهوی جنباً در قضاء رمضان گفتیم مبطل صوم است . قضاء رمضان دو فرض دارد : 1- اصباح جنباً در قضاء موسّع 2- اصباح جنباً در قضاء مضیّق

حال بحث در این است : کدام قضاء مبطل صوم است ؟ وقع الخلاف بین الاعلام. جماعتی از محقّقین ، از جمله مرحوم امام ره در تحریر می‌فرمایند : اصباح جنباً در قضاء رمضان مبطل است ، چه موسّع باشد و چه مضیّق ؛ جماعتی دیگر از فقهاء ، مثل مرحوم آقای خوئی ره و آقای فیروزآبادی می‌فرمایند : در قضاء موسّع مبطل صوم است و در مضیّق مبطل نیست . منشأ این اختلاف ، اختلاف در برداشت از روایات است . آنهایی که نظریّه‌ی دوّم را انتخاب کرده‌اند و اختصاص به موسّع داده‌اند ، می‌گویند : در صحیحه‌ی ابن‌سنان ، وسائل/ج7/ ص46/باب19/ح2 این‌گونه آمده است : لاتصم هذا و صُمْ غداً ، گفته‌اند : مراد از غداً یعنی ، فردا روزه بگیرد و این فقط با موسّع تطبیق می‌کند . جمود بر کلمه‌ی غداً در روایت کرده‌اند ؛ پس روایت فقط موسّع را شامل می‌شود و نسبت به مضیّق نصّ یا روایتی وجود ندارد . طبق اصل باید بگوییم : مبطل نیست . امّا آنهایی که می‌گویند : در قضاء مطلقاً مبطل است ، چه موسّع و چه مضیّق ؛ می‌گویند : اوّلاً ، آنچه که از مانع ذکر شد لیس بمانِعٍ ، کلمه‌ی غداً به معنای فردا نیست بلکه کنایه از این است که یک روز دیگر را روزه بگیرد و روزه‌ای که گرفته است باطل است . حال آن روزه‌ی دیگر می‌خواهد فردا باشد یا پس فردا، قبل از رمضان باشد یا بعد از رمضان . شاهد بر این مطلب این است : احدی از فقهاء فتوی نداده است که صوم غداً واجب است . پس غداً طریق الی القضاء است ، نه این که غداً موضوعیّت داشته باشد . ثانیاً ، دلیل بر اطلاق داریم و آن صحیحه‌ی دیگر ابن‌سنان است که ح1 باشد ؛ در این روایت می‌گوید : و یصوم غیرَهُ که به وضوح دلالت دارد بر این که یک روز دیگر را روزه بگیرد ، کلمه‌ی غداً ندارد . از این اطلاق استفاده می‌شود ، اصباح جنباً سهواً در قضاء رمضان مطلقاً (چه موسّع و چه مضیّق) مبطل صوم است . پس آنچه که مرحوم آقای خوئی ره فرموده‌اند : لایمکن مساعدة علیه و آنچه را که مرحوم امام ره و مختار سیّدنا الوالد می‌باشد تمام است .